Đó là những tinh thể đủ màu sắc,
long lanh như ngọc, rắn như kim
cương, búa đập không vỡ, lửa
thiêu không cháy, được tìm thấy
trong tro hài cốt của một số nhà tu
hành. Cho đến nay, khi nền khoa học kỹ thuật của nhân loại đã
phát triển ở trình độ cao, các viên
xá lị vẫn tồn tại như một bí ẩn.
Bảo vật của nhà Phật "Xá lị" là
phiên âm của từ "sarira" trong
tiếng Phạn, nghĩa đen là “những hạt cứng”. Theo ghi chép trong
lịch sử Phật giáo, khi Phật tổ Thích
Ca Mâu Ni viên tịch, các tín đồ đã
đem thi hài đi hỏa táng. Sau khi
lửa tàn, họ phát hiện trong tro có
rất nhiều tinh thể trong suốt, hình dạng và kích thước khác nhau,
cứng như thép, lóng lánh và tỏa
ra những tia sáng muôn màu,
giống như những viên ngọc quý. Họ
đếm được cả thảy 84.000 viên,
đựng đầy trong 8 hộc và 4 đấu. Nó được đặt tên là xá lị, là bảo
vật của Phật giáo. Những năm
gần đây, lịch sử Phật giáo và giới
khoa học đã ghi lại khá nhiều
trường hợp các vị cao tăng sau
khi viên tịch, hỏa thiêu đã để lại xá lị. Tháng 12/1990, Hoằng Huyền
pháp sư ở Singapore viên tịch,
sau khi thi thể được hỏa thiêu,
người ta phát hiện thấy trong
phần tro của ngài có 480 hạt
cứng, loại cỡ như hạt đỗ tương, loại nhỏ bằng hạt gạo, trông gần
như trong suốt và tỏa sáng lấp
lánh như kim cương. Sau khi
phân tích, các nhà nghiên cứu đã
xác định rằng đó chính là xá lị.
Tháng 3/1991, Phó hội trưởng Hội Phật giáo Ngũ Đài Sơn, ủy viên
thường vụ Hội Phật giáo Trung
Quốc, sau khi viên tịch đã được
hỏa táng theo tâm nguyện của
ngài. Trong tro có tới 11.000 hạt
xá lị, đạt kỷ lục thế giới từ trước đến nay về những trường hợp
xá lị được ghi nhận chính thức.
Viên xá lị có thể to như quả
trứng vịt, đó là trường hợp của
pháp sư Khoan Năng, vị trụ trì
Tây Sơn Tẩy Thạch am ở huyện Quế Bình, tỉnh Quảng Tây, Trung
Quốc. Ngày 27/9/1989, ngài viên
tịch ở tuổi 93. Sau khi hỏa thiêu,
người ta tìm thấy trong tro hài cốt
3 viên xá lị màu xanh lục, trong
suốt, đường kính mỗi viên lên tới 3-4 cm, tựa như những viên ngọc
lục bảo. Trái tim thành xá lị Trong
một số trường hợp, xá lị chính là bộ
phận nào đó của cơ thể không bị
thiêu cháy. Tháng 6/1994, pháp
sư Viên Chiếu, 93 tuổi, trụ trì chùa Pháp Hoa (núi Quan Âm,
tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc)
trong một buổi giảng kinh tối đã nói
với các đệ tử: "Ta sẽ để lại trái tim
cho chúng sinh". Sau đó vị sư nữ
này ngồi kiết già và viên tịch. Theo đúng pháp quy của nhà
chùa, các đệ tử đặt thi thể bà lên
một phiến đá xanh, xếp củi chung
quanh và hỏa hóa. Lửa cháy sáng
rực suốt một ngày một đêm. Trong
đống tro nguội, các đệ tử thu được 100 viên xá lị to nhỏ khác
nhau. Có viên thì hình tròn (xá lị
tử), có viên lại nở xòe ra như
những bông hoa (xá lị hoa).
Những bông xá lị hoa trông rất
đẹp, lóng lánh như những bông hoa tuyết, chung quanh còn
được giát bằng những hạt xá lị
nhỏ cỡ hạt gạo, sắc đỏ, vàng, lam,
nâu... hết sức kỳ diệu. Nhưng
điều kỳ diệu hơn cả là trái tim
của bà không hề bị thiêu cháy. Sau khi ngọn lửa tắt, trái tim vẫn
còn mềm, nóng, rồi mới nguội dần
và cứng lại, biến thành một viên
xá lị lớn, màu nâu thẫm. Khoảng
100 đệ tử có mặt trong lễ hỏa
táng đã tận mắt chứng kiến hiện tượng lạ lùng đó. Theo lời kể lại,
pháp sư Viên Chiếu là người từ
bi, tính tình điềm đạm và ôn hòa,
thường ngày bà chỉ ăn rất ít.
Chùa Pháp Hoa đã cho người
mang những viên xá lị đó đến giao lại cho Hội Phật giáo tỉnh
Thiểm Tây. Khoa học còn "bó tay"
Vài chục năm trở lại đây, giới khoa
học bắt đầu tìm cách giải thích
những hiện tượng huyền bí
được nhà Phật nói đến trong kinh điển. Thế nhưng khi bắt tay
vào nghiên cứu hiện tượng xá lị,
họ đã gặp không ít trở ngại. Trước
đây, người ta không tin là có xá lị
Phật tổ. Mãi đến năm 1997, ông
Peppé người Pháp khi tiến hành khảo cổ tại vùng Piprava, phía
nam Népal, đã tìm thấy những
viên xá lị đựng trong chiếc hộp
bằng đá. Trên hộp có khắc những
văn tự Brahmi, nội dung như sau:
“Đây là xá lị của đức Phật. Phần xá lị này do bộ tộc Sakya, nước
Savatthi phụng thờ”. Khám phá
này đã chứng minh: Những gì
được ghi trong kinh Trường A
Hàm và một số kinh sách khác về
việc phân chia xá lị đức Phật thành 8 phần cho 8 quốc gia cổ đại
khi Phật nhập Niết bàn là có thật.
Điều kỳ lạ là trải qua hơn 25 thế
kỷ, xá lị đức Phật vẫn còn
nguyên vẹn, lấp lánh màu sắc.
Về sự hình thành của những viên xá lị, cho đến nay vẫn tồn tại
nhiều cách giải thích khác nhau.
Các nhà xã hội học cho rằng, do
thói quen ăn chay, thường
xuyên sử dụng một khối lượng lớn
chất xơ và chất khoáng, quá trình tiêu hóa và hấp thu rất dễ
tạo ra các muối phosphate và
carbonate. Những tinh thể muối
đó tích lũy dần trong các bộ phận
của cơ thể và cuối cùng biến
thành xá lị. Tuy nhiên, giả thuyết này không đủ sức thuyết phục.
Bởi lẽ số người ăn chay trên thế
giới có tới hàng trăm vạn, nhưng
tại sao không phải ai khi hỏa táng
cũng sinh xá lị? Số người theo đạo
Phật cũng nhiều vô kể, thế nhưng tại sao trong cơ thể
những tín đồ bình thường lại
không có xá lị? Một số nhà khoa học
cho rằng, có thể xá lị là một hiện
tượng có tính bệnh lý, tương tự
như bệnh sỏi thận, sỏi bàng quang, sỏi mật... Giả thuyết này
cũng khó đứng vững. Bởi vì, sau
khi đưa xác đi thiêu, trong phần
tro của những người mắc các
chứng bệnh kể trên không hề
phát hiện xá lị. Mặt khác, những cao tăng có xá lị thường sinh
thời thường rất khỏe mạnh, tuổi
thọ cũng rất cao. Nhà Phật cũng
có những quan điểm riêng về vấn
đề xá lị. Quan điểm thứ nhất cho
rằng xá lị là kết quả của quá trình tu hành và khổ luyện. Quan điểm
thứ hai cho rằng đó là kết quả
của quá trình tu dưỡng đạo đức,
chỉ xuất hiện ở những người có
tấm lòng đại từ đại bi, luôn làm
việc thiện. Tuy nhiên, cuối cùng thì xá lị đã được hình thành như
thế nào? Thành phần của nó ra
sao? Chẳng phải kim loại, chẳng
phải phi kim, cũng chẳng phải kim
cương, lục bảo, chỉ là tro cốt còn
lại của người tu hành sau khi hỏa táng; vậy mà sao đốt không cháy,
thậm chí vẫn sáng lấp lánh màu
sắc, thách thức với thời gian,
chẳng mảy may hư hỏng...? Hàng
loạt câu hỏi như vậy cho đến nay
vẫn chưa có lời giải đáp